Orteza - czym jest i jakie ma zastosowanie?

Marzeniem byłoby przejść przez życie bez żadnych urazów ciała. Niestety, czy to w zimie podczas spaceru oblodzonym chodnikiem, czy to w lecie podczas kolizji rowerowej - urazy i złamania mogą nas dosięgnąć w każdej chwili. Co robić, gdy już dotknie nas ta nieszczęśliwa przypadłość i musimy usztywnić kontuzjowaną kończynę? Do wyboru mamy zazwyczaj dwie opcje: gips lub orteza. Ta druga jest alternatywą dla gipsu i trzeba podkreślić, że sprawdza się ona o niebo lepiej.

Co to jest orteza i kto może z niej korzystać?

Orteza to inaczej stabilizator, który zabezpiecza stawy przed niepotrzebnym poruszaniem się podczas rekonwalescencji. Ortezy są wykorzystywane w profesjonalnej rehabilitacji sportowców, którzy, dzięki zastosowaniu tego aparatu ortopedycznego, szybciej wracają do zdrowia i formy sprzed kontuzji. Również osoby, które nie uprawiają wyczynowo sportu, mogą skorzystać z tego udogodnienia. W tym względzie nie ma żadnych ograniczeń. Najważniejszą zaletą ortezy jest to, że - w przeciwieństwie do gipsu - jest o wiele lżejsza, mniej sztywna i bardziej komfortowa w codziennym użytkowaniu. Nowoczesne ortezy zaprojektowano w oparciu o materiały, które przepuszczają powietrze i odprowadzają wilgoć, a więc ortezy przewyższają gips nie tylko w kwestii wygody, lecz także jeśli chodzi o sprawy związane z higieną. 

Rodzaje ortez

Ortezy są wykonywane z różnych materiałów. Wśród najczęściej wykorzystywanych wymienia się: dzianinę bawełnianą, neopren, softek, włókno węglowe lub włókno szklane. Rodzaj materiału jest uwarunkowany sztywnością ortezy. Im bardziej usztywniony musi być staw pacjenta, tym twardsze materiały się wykorzystuje. Pomiędzy poszczególnymi warstwami materiału umieszcza się często specjalne poduszki usztywniające. Dodatkowo orteza powinna być prawidłowo wykończona na brzegach, by nie powodowała podrażnień skóry.

Zasadniczo istnieją trzy rodzaje protez ortopedycznych:

• miękkie (inaczej: elastyczne),
• półsztywne,
• sztywne.

Rodzaj ortezy powinien być określony przez lekarza. Odpowiednią protezę dobiera się na podstawie rodzaju i miejsca schorzenia oraz wagi pacjenta. Warto skonsultować się ze specjalistą również po to, by dobrać właściwy rozmiar stabilizatora - zbyt luźna orteza może nie spełniać swojej funkcji stabilizującej, natomiast zbyt ciasna spowoduje obrzęki.

Wykorzystanie ortez przy poszczególnych uszkodzeniach ciała

Ortezy kojarzą się zazwyczaj z materiałową protezą stosowaną przy złamaniach i zwichnięciach kończyn. Rzeczywiste zastosowanie tego stabilizatora jest jednak znacznie szersze. W zależności od rodzaju uszkodzonego stawu stosuje się różne typy protez. Oto najważniejsze z nich:

• orteza kolana- ten rodzaj ortezy stosuje się, gdy kolano pacjenta przechodzi stan zapalny lub gdy konieczna jest stabilizacja w przypadku zwyrodnienia stawu kolanowego. Jest to popularne rozwiązanie wśród sportowców, którzy korzystają z ortezy kolanowej po intensywnym treningu, gdy kolana uległy przeciążeniu;
• orteza na kręgosłup- zależnie od tego, czy uszkodzeniu uległ górny (szyjny) odcinek kręgosłupa czy odcinek środkowy (piersiowy), dobiera się właściwą protezę ortopedyczną. Może to być kołnierz ortopedyczny (stosuje się go często u pacjentów po wypadkach drogowych) lub tzw. gorset, stosowany w przypadku częstych schorzeń kręgosłupa;
• orteza barku- w przypadku tej ortezy bark jest zabezpieczany wraz ze stawem ramiennym lub zabezpieczany indywidualnie;
• orteza ramienia - stosuje się ją w przypadku urazu stawu ramiennego i łokciowego. Jest to jedna z popularniejszych ortez na rynku i przypomina swoją konstrukcją tradycyjny temblak;
• orteza stawów dłoni - przy tym rodzaju ortezy zabezpieczany jest kciuk i nadgarstek;
• ortezy łydki i uda- te ortezy można określić ogólnym mianem protez kończyn dolnych. Zabezpieczana i stabilizowana jest. łydka lub udo pacjenta, przy czym orteza uda może często występować w zestawieniu z ortezą stawu biodrowego.

Czy warto?

Wielu pacjentów zadaje sobie pytanie: czy warto decydować się na ortezę? Oczywiście wszystko zależy od naszych indywidualnych upodobań i od zaleceń lekarza prowadzącego. Jednak nie da się ukryć, że ortezy pod względem zalet znacznie przewyższają gips, który przez dziesięciolecia był wykorzystywany przez ortopedów do usztywniania stawów.

Ortezy są o wiele wygodniejsze i bardziej higieniczne w codziennym funkcjonowaniu. Plusy korzystania z tego typu stabilizatorów dostrzegają szczególnie te osoby, które chcą być mobilne, bo prowadzą intensywny tryb życia i nie chcą, by kontuzja uniemożliwiła im swobodne poruszanie się. Dużo zależy od naszych możliwości finansowych. Lepszej jakości ortezy są dość drogie, ale jest to inwestycja w nasze zdrowie i samopoczucie. Jeśli więc nie ma medycznych przeciwwskazań do stosowania protez ortopedycznych - na pewno warto zdecydować się na ten typ usztywnienia, będącego alternatywą dla gipsu.